Familie

Huis Grutterink

Aan de huidige Bouwhuisweg in de voormalige marke Tjoene stond het buitengoed Grutterink. Het bestond uit een voornaam Herenhuis Grutterink en daarnaast een boerenerf met dezelfde naam.

De naam Grutterink is waarschijnlijk afkomstig van de grutterij die waarschijnlijk hier ooit op de deel van de boerderij heeft gestaan. In de grutmolen werd het zaad van de boekweitplant verwerkt. Het werd gebruikt voor pap of men bakte er pannekoeken van.

Volgorde van ontstaan.

In dit geval was er waarschijnlijk eerst een boerderij. Hier werd later graan verwerkt op de deel. De boerderij was vaak eigendom van een adelijk persoon of rijke burger uit Deventer. Deze verbleef er in de zomermaanden en liet er een landheerkamer bouwen. Wanneer de eigenaar verknocht werd op de plek ,liet hij er een herenhuis bouwen. Zo is het waarschijnlijk ook met het buitengoed Grutterink gegaan.

Omstreeks 1700 werd in oostelijke richting op de woeste gemeenschappelijke grond (voornamelijk heide), een stuk grond in cultuur gebracht voor de bouw van een nieuwe boerderij. Voortaan noemde de men de oude boerderij "Groot Grutterink" en de nieuwe "Klein Grutterink". De manier van naamgeving bij aangraven van een nieuw erf is heel traditioneel en geschiedde vele eeuwen (in Salland) op dezelfde wijze. De naamgeving had dus niets te maken met de grootte van de boerderij. De nieuwe aangegraven boerderij kon best veel groter zijn, maar kreeg altijd het voorvoegsel "Klein" mee.

De 3e of mogelijk 4e generatie van de boerderij "Groot Grutterink" staat op de oorspronkelijke plek maar de boerderij wordt nu "Bouwhuis" genoemd en de weg heet nu Bouwhuisweg. De boerderij werd enkele jaren geleden nog gebruikt voor argrarische bestemming. De familie van Beek boerde er als laatste. Nu wordt de boerderij, eigendom van Stichting IJssellandschap, verhuurd als "burgerwoonhuis".

Het oorspronkelijke gebouw "Klein Grutterink" uit omstreeks 1700 is er nog steeds maar dient nu als opslagruimte. De eigenaars de familie Harmelink bewonen het naastgelegen woonhuis aan de Schapenzandweg.

Herenhuis

Het herenhuis Grutterink moet in de 17e eeuw een aanzienlijk buitengoed geweest zijn.

In de 2e helft van de 17e eeuw werd het huis bewoond door Jocobus Gronovius, hoogleraar aan de Latijnse school in Deventer. Zijn dochter Anna Gronovius trouwde met Derk Boelen uit Zelhem. Ook dit echtpaar bleef op het huis Grutterink wonen.

Nummer 17 op boerderijkaart. Huidige adres: Sportcomplex DSC ‘de Zunnenbarg’, Schuurmansweg 20A, Diepenveen Op de plek waar zich nu het DSC sportcomplex (Schuurmansweg) bevindt, stond tot 1982 de boerderij ‘Nijland’. Omstreeks 1986 werd hier de DSC-kantine gebouwd en de sportvelden aangelegd. Dit sportcomplex ‘de Zunnebargh’ dankt zijn naam aan drie generaties van de familie Zonnenberg die er als laatste een agrarisch bedrijf hebben gehad. De boerderij werd omstreeks 1971 door deze familie aan de gemeente Diepenveen verkocht. Een medewerker van de plantsoenendienst van de gemeente Diepenveen (familie G.J.Hellewegen) heeft er daarna nog van 1971 tot 1982 gewoond. Daarna is de boerderij gesloopt. Maar hoe komt de boerderij aan de naam ‘Nijland’. Niemand kon me dat vertellen en verder was er van de boerderij vrijwel niets bekend. Op verzoek van de knipselgroep van de Historische Vereniging Diepenveen heb ik de geschiedenis van de boerderij in het stadsarchief van de Atheneumbibliotheek onderzocht. Het enige aanknopingspunt was dus de naam Zonnenberg en de kadasterkaart van 1832. Door terugzoeken van steeds oudere bevolkingsregisters en door ‘neuzen’ in de kerkboeken van huwelijk, doop en overlijden werd ‘het gehele verleden’ van boerderij en bewoners duidelijk. Op de eerste kadasterkaart van 1832 staat de boerderij (met de naam Nijland) al vermeld en er vlakbij meer naar de Boxbergerweg het boerderij ‘Noordhoek’ (nr 18 op de boerderijkaart; nu Boxbergerweg 85). Beide waren in 1832 eigendom van de diaconie van de herv. kerk Diepenveen. Het is mogelijk dat de diaconie de boerderijtjes heeft gebouwd t.b.v. armlastige gemeenteleden. De waarschijnlijk eerste bewoners van de boerderij ‘Nijland’ waren Jannes Nijland en Janna Moespot. Zij trouwden op 8 mei 1803 in de Kerk in Diepenveen. (het is nu dus al duidelijk hoe de boerderij aan zijn naam kwam). Jannes werd omstreeks 1774 in Elsen (Markelo/Rijssen) geboren maar werkte daarna in Voorst. Janna Moespot (geboren in 1778) kwam w.s. van de vlakbij gelegen boerderij ‘de Moespot’ in Tjoene ( nu Kolkbos met het adres Averlose Houtweg 16). De huwelijksakte (een kopie uit het kerkboek) is hieronder weergegeven.

Huwelijksakte van Jannes Nijland en Janna Moespot. Zij huwden op 8 mei 1803 in de kerk in Diepenveen nadat ze op 4 april in ondertrouw waren gegaan. Dochter Aaltjen Nijland werd in 1811 op de boerderij (in marke Tjoene) geboren. In het doopboek van de NH-kerk wordt de boerderij dan Nijvelt genoemd. Nijvelt betekent het nieuwe veld. Het gebied ter plekke was een groot heidegebied en werd het ‘Diepenveensche Veld’ genoemd. Aan het begin van de 19e eeuw werd er op dit Diepenveensche veld grond aangegraven t.b.v. beide boerderijtjes.

Geboorteakte van Aaltjen Nijland. Zij werd 11 maart 1811 in Diepenveen geboren en op 17 maart gedoopt in de kerk in Diepenveen. Aaltje Nijland huwde in 1832 met de dagloner Gerrit Jan Roeterdink (omstreeks 1804 in Gorssel geboren). Op het bevolkingsregister van 1840 worden zes bewoners van de boerderij vermeld. Het echtpaar met vier kinderen (Antonij, Frederik Jan, Johanna en Jenneken) en vader Jannes Nijland en moeder Janna Moespot. Deze twee overlijden kort daarna in 1841 en 1842. Omstreeks 1852 verlaat het gezin van Gerrit Jan Roeterdink met inmiddels 6 kinderen de boerderij. Antonij Nuesink (geboren 1824 Gorssel ;beroep dagloner) en zijn vrouw Hermina Kolkman (1825,Markelo) en hun kinderen Hermina, Jan Hendrik, Maria Hermina en Harmen Jan worden de nieuwe bewoners. Waarschijnlijk werd de boerderij dan hun eigendom. (Opm.: Ook op de naast gelegen boerderij ‘Noordhoek’ hebben in de tweede helft van de 19e eeuw en begin 20e eeuw enkele generaties van de familie Nuesink gewoond.) Dochter Jenneken Nuesink wordt op 10 maart 1864 op ‘Nijland’ geboren. Zij blijft met haar ouders op de boerderij wonen en trouwt in 1891 met Hendrik Jan Zonnenberg (geboren 24 sept. 1866 in Epe). Moeder Hermina Kolkman overlijdt op 17 januari 1891. Antoni het eerste kind van Hendrik Jan en Jenneken overlijdt al in het eerste levensjaar. Op 17 mei 1893 wordt hun zoon Hendrik Jan geboren. Moeder Jenneken heeft gelukkig hulp van de inwonende dienstbode Johanna Scholten (geb. 1875 in Oene) en later van de inwonende dienstmeid Johanna Twellaar (geb 1879 in Diepenveen). Het noodlot slaat toe als Hendrik Jan Zonnenberg (Sr) op 21 nov 1904 overlijdt. Er is geen man op de boerderij die het zware werk kan doen en er zijn daardoor waarschijnlijk weinig inkomsten. Jenneken Nuesink trouwt in 1906 met Jan Willem Kluinsteker (1860 in Holten). Ook een zoon van hem komt in 1911 op de boerderij wonen. Als Jan Willem Kluinsteker op 9 juli 1919 overlijdt, is Jenneken Nuesink weer weduwe. Jenneken (55jr) woont dan met haar zoon Hendrik Jan Zonnenberg (26 jr) op de boerderij. Hendrik Jan Zonnenberg trouwt op 6 mei 1926 met Hendrika Berends (6 okt 1894 in gemeente Olst) uit Wesepe. Het echtpaar krijgt twee zoons: Hendrik Jan (24 aug. 1927) en Jan Johan (25 jan. 1932). Op de boerderijkaart van de voormalige gemeente Diepenveen staat de boerderij (nr 17) vermeld als: Nijland. Dit is dus de naam die op de eerste kadasterkaart van 1832 vermeld wordt. De landmeter heeft de naam van de (eerste) bewoner op de kadasterkaart gezet. Nijland betekent ‘het nieuwe land’. Bij de geboorte van Aaltjen Nijland in 1811 wordt de boerderij ‘Nijveld’ (nieuwe veld) genoemd. Oude Diepenveners zullen eerder spreken van ‘Zonnenberg’ omdat er ‘als laatste’ hier drie generaties Zonnenberg hebben gewoond. Leuk dat de naam Zunnebargh nu gebruikt wordt voor het DSC-complex. Wim de Weerd Diepenveen